1401/05/15 ساعت 14:16:12

خطاهای رایج در زندگی

به قول رولف دوبلی «ناتوانی در شفاف اندیشی، نوعی انحراف اصولی از منطق است و این نوع انحراف ارتباطی به تصمیم گیری های اشتباه ما ندارد بلکه منظور موانعی است که بر سر راه منطق ما قرار می گیرد و ما را مدام در دام خطاهای مشابه می اندازد». این گونه خطاهای شناختی چنان در وجود ما ریشه دوانده اند که نمی توان به کلی از آن ها رهایی یافت. فراموشی این گونه خطاها اراده ای قوی می خواهد که کمتر کسی چنین اراده ی فولادی را داراست. پس قدم اول در تلاش برای شناسایی این گونه خطاها سپری می شود و قدم دوم، جلوگیری از تکرار آن ها تا حد ممکن است.

برخی از خطاهای رایج در زندگی انسان ها

• تأیید اجتماعی

در مسیر پیاده روی ناگهان با گروهی مواجه می شوید که به آسمان خیره شده اند؛ شما هم ناخودآگاه و بدون فکر همراه آنان به آسمان خیره می شوید. در مراسم خیریه ای شرکت می کنید که در آن تمامی افراد مبالغ بالایی اهدا می کنند و شما هم تحت تأثیر جو سالن، بدون توجه به وضع مالی خود، مبلغی کلان هدیه می کنید. چرا؟ تأیید اجتماعی.

تأیید اجتماعی تأکید بر این موضوع دارد که وقتی افراد مانند اکثریت جامعه رفتار می کنند، این حس را در خود می پرورانند که رفتارشان درست است. اما چرا اینگونه حس می کنیم؟

در گذشته های بسیار دور، دنباله روی از بقیه افراد، تنها راه بقا و تضمین زنده ماندن به حساب می آمد. به عنوان مثال، فرض کنید به 50 هزار سال قبل بازگشتید و در قبیله ای زندگی می کنید و برای شکار به همراه قبیله خود به جنگل رفتید؛ ناگهان افراد قبیله شروع به فرار می کنند! در این صورت چه می کردی؟ همان جا می ماندی و به صورت منطقی از آن ها دلیل این رفتار را می پرسیدی؟ بدون هیچ شکی تو هم به دنبال بقیه به دنبال راه فرار و نجات جان خود می گشتی. «ما نوادگان بی واسطه ی کسانی هستیم که از رفتار دیگران پیروی می کردند.» این موضوع به طوری در ما نهادینه شده که امروزه هم از آن استفاده می کنیم حتی اگر خطر مرگ در اطراف ما وجود نداشته باشد.

• تقابل

پدیده ی تقابل به این مفهوم می پردازد که اگر انسان ها مقروض کسی باشند، بسیار معذب خواهند شد.

به عنوان مثال،سازمان محیط پست پاکتی پر از کارت پستال تصاویر طبیعت برایتان می فرستد و به طور غیرمستقیم از شما تقاضای کمک به حفظ محیط زیست را دارد. بی توجهی نست به چنین ترفندی کمی بی رحمی می خواهد!

در دوران قدیم نیز زندگی ها این گونه بود که برای تهیه غذا دست به شکار می زدند؛ فرض کنید یک روز شکار خوبی به تور شما افتاد و تا حد سیر شدن از آن استفاده می کنید اما می دانید که مصرف تمام آن در یک وعده غیرممکن می باشد. در آن زمان یخچالی هم برای نگهداری غذاها کشف نشده بود! پس بهترین تصمیم این است که غذای خود را با دیگران شریک شوی تا در روزی که شانس در شکار با تو یار نبود، بتوانی از غنیمت دیگران استفاده کنی.

تقابل یکی از روش های مفید برای کنترل استرس و حفظ بقا است. در این پدیده، انسان هایی که هیچ آشناییتی با یکدیگر ندارند برای زمینه ها و اهداف کاری با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و شاید به همین خاطر است که می گویند بدون تقابل سال ها پیش نسل بشریت منقرض می شد.

• خطای در دسترس بودن

تعریف خطای در دسترس بودن بدین صورت است که با استفاده از مثال های ساده، تصویرهایی از دنیا می سازیم.

مطمئنا تا به حال چنین جملاتی به گوش شما خورده است: «سیگار انقدرها هم مضر نیست؛ پدربزرگم روزی سه بسته سیگار می کشید و 100 سال عمر کرد»، «فلان منطقه در فلان کشور بسیار امن است به طوریکه ساکنین هیچگاه درب منزل خود را قفل نمی کنند». این جملات نمونه های ساده ای از خطای در دسترس بودن هستند.

اینگونه نیز می توان بیان کرد که اگر یک اتفاق، راحت در ذهن ما نقش می بندد به دلیل پرتکرار بودن آن نیست؛ بلکه به دلیل خطای در دسترس بودن آن است که ما درک و برداشت درستی از میزان ریسک آن نداریم.

حتی پزشکان و مشاوران نیز دچار چنین خطایی نیز می شوند. پزشکان برای معالجه ی بیماران، بین روش های احتمالی، روشی را بر می گزینند که در آن مهارت دارند حتی اگر روش های دیگر از لحاظ درمانی مناسب تر باشد. مشاوران نیز در ارائه ی پیشنهادات (حتی در مواجهه با کیس های جدید) به متدهای آشناتر خود روی می آورند.

تنها پیشنهاد ما به شما این است که با کسانی وقت بگذرانید که طرز فکر، تجربه و مهارت متفاوتی نسبت به شما دارند تا کمتر در معرض این خطا قرار بگیرید. به بیان دیگر برای غلبه بر خطای در دسترس بودن به ورودی هایی از جانب بقیه احتیاج داریم.

ما نمی توانیم بگوییم چه چیزی ما را موفق می کند. تنها از موانع مسیر موفقیت می توانیم سخن بگوییم. باید تا حد امکان از نیمه ی منفی ماجرا یعنی موانع و مشکلات بکاهیم تا نیمه ی مثبت بتواند مسیر خود را در پیش بگیرد.

کتاب هنر شفاف اندیشیدن که توسط عادل فردوسی پور ترجمه شده، حاوی 100 خطای رایج زندگی است که با شناخت آن ها می توان مسیر موفقیت را هموار ساخت.