معنا و مفهوم کار: پایه ای برای رفتار سازمانی

کار، یک فعالیت اساسی انسانی، فراتر از ضرورت اقتصادی صرف است. در واقع کار یک عملکرد چندوجهی است که هویت افراد، شکل جوامع و نهادهای اصلی اجتماعی را شکل می دهد. از این رو در این مقاله به بررسی ماهیت کار، رابطه آن با تعهد سازمانی، عدالت، اعتماد تأثیر متقابل بین شخصیت فردی و بهره وری سازمانی می پردازیم.

کار چیست و چرا مهم است؟

کار را می توان به عنوان فعالیت هدفمند انسانی که در جهت دستیابی به اهداف یا تولید چیزی که با ارزش است تعریف کرد. در یک بافت سازمانی، کار به وظایف و فعالیت هایی اطلاق می شود که توسط کارکنان برای کمک به اهداف سازمان انجام می شود.

مفهوم کار برای درک رفتار سازمانی اساسی است، زیرا اینکه مردم چگونه کار خود را درک و تجربه می کنند به طور قابل توجهی بر نگرش، انگیزه و عملکرد آنها تأثیر می گذارد. مفهوم کار بخش مهمی از هویت و شخصیت ما را می سازد و در تعریف ما از انسانیت نقش ویژه ای دارد.

کار جنبه ای وظیفه گرایانه دارد؛ یعنی ماهیت وظایف درگیر در یک شغل، از جمله تنوع، استقلال، اهمیت و بازخورد در آن بسیار پررنگ است. از سوی دیگر باید به جنبه های اجتماعی کار یعنی حضور در جامعه و تعامل با همکاران، سرپرستان و مشتریان اشاره کرد.

آینده کار در ایران

به طور کلی پیشرفت های فناوری باعث تغییر شکل بسیاری از مشاغل و ایجاد اشکال جدید کار می شود. از سوی دیگر افزایش تمرکز بر کار دانش و مشاغل خدمات محور در بسیاری از اقتصادها نیاز به نیروی متخصص را دوچندان خواهد کرد.

شیوع روزافزون ترتیبات کار از راه دور و انعطاف پذیر نیز آینده فعالیت های آنلاین، هیبرید، دورکاری و فریلنس را به صورت غالب اشتغال تبدیل خواهد کرد. از این رو دانش آموزان و دانشجویان قبل از ورود به مقاطع بالاتر تحصیلی باید این نکات را مد نظر داشته باشند.

بنابراین برای مواجهه با آینده کار در ایران ابتدا باید ارزیابی کلی از شغل خود داشته باشید و تعهد سازمانی خود یعنی دلبستگی و همذات پنداری با سازمان را مجدد مورد توجه قرار دهید. همچنین باید به میزان اشتیاق و درگیری خود با کارتان را بررسی کنید.

جنبه های معنوی کار

نظریه های مختلف تلاش می کنند تا توضیح دهند که چه چیزی افراد را به انجام کارهایشان سوق می دهد. از این رو در قدم اول درک انگیزه کاری برای مدیران برای طراحی نقش های شغلی موثر و سیستم های تشویقی بسیار مهم است.

از سوی دیگر کار به طور فزاینده ای به عنوان یک عامل مهم در رفاه کارکنان و رضایت شغلی شناخته می شود و سازمان ها سیاست هایی را برای کمک به کارکنان برای مدیریت خواسته های کاری و زندگی شخصی اجرا می کنند.

بنابراین می توان گفت که افراد اغلب در کار خود به دنبال معنا و هدفی فراتر از دستاورد مالی هستند و معنی دار بودن کار می تواند به طور قابل توجهی بر رضایت شغلی و عملکرد تأثیر بگذارد. به عنوان مثال افرادی که در بخش های مددکاری و بهداشت و درمان مشغول به کار هستند معمولاً کار خود را بیش از یک شغل معرفی می کنند و آن را هم معنی هدف زندگی تعریف می کنند.

البته معنا و ارزش مرتبط با کار می تواند در فرهنگ ها متفاوت باشد و بر رفتار سازمانی در زمینه های جهانی تأثیر بگذارد. به همین دلیل است که درک مفهوم کار و ابعاد مختلف آن شالوده ای برای تجزیه و تحلیل و بهبود تجربیات کارکنان، طراحی شغل، استراتژی های انگیزشی و اثربخشی کلی سازمانی فراهم می کند.

تعهد سازمانی در کار

تعهد سازمانی همان چیزی است که یک مجموعه اقتصادی را به موفقیت می رساند و نبود آن هم معنی نابودی یک کسب و کار است. تعهد سازمانی نشان دهنده وابستگی روانی کارکنان به سازمان است که شامل سه بعد است:

-       تعهد عاطفی: دلبستگی عاطفی و همذات پنداری با سازمان.

-       تداوم تعهد: تعهد بر اساس هزینه های مربوط به ترک.

-       تعهد هنجاری: احساس تعهد به ماندن به دلایل اخلاقی یا اخلاقی.

عدالت سازمانی

عدالت سازمانی به برداشت کارکنان از عدالت در محیط کار مربوط می شود. عدالت با انصاف در تخصیص منابع و پاداش، انصاف در فرآیندهای تصمیم گیری و انصاف در رفتار بین فردی همراه است. ادراک از عدالت به طور قابل توجهی بر نگرش ها، رفتارها و نتایج سازمانی کارکنان تأثیر می گذارد.

عدالت سازمانی همچنین با رهبری اخلاقی همراه است. رهبری اخلاقی در محیط کسب و کار امروزی بسیار مهم است زیرا مدیران روزانه با معضلات اخلاقی مواجه می شوند که مستلزم قضاوت صحیح و شجاعت اخلاقی است. در این مسیر مدیران باید به تعادل بین منافع شخصی و سازمانی را برقرار کنند.

از سوی دیگر حفظ حقوق و حریم خصوصی کارکنان یعنی احترام به کرامت و رازداری کارکنان نقش مهمی در عدالت سازمانی دارد. یه همین دلیل پایبندی به اصول و رفتار اخلاقی باعث ایجاد اعتماد متقابل، افزایش اعتبار سازمانی و جذب و حفظ کارکنان با استعداد می شود.

عدالت در کار با مفهوم اعتماد نیز پیوندی ناگسستنی دارد. سنگ بنای سازمان های موفق، این باور است که دیگران به گونه ای عمل خواهند کرد که به نفع خود یا سازمان باشد. اعتماد معمولاً بر اساس ارزیابی منطقی ریسک ها و پاداش ها، درک متقابل و قابل پیش بینی بودن و ارزش ها و اهداف مشترک شکل می گیرد. اعتماد باعث تقویت همکاری، نوآوری و عملکرد سازمانی می شود.

هویت فردی در کار

هر فرد برای کسب منافع مادی، یادگیری و ایجاد دانش، اشتراک گذاری اطلاعات و همکاری، تصمیم گیری و حل مسئله و استفاده از دانش برای مقابله با چالش ها هویت خود را در محیط کار می سازد. به طور کلی بهره وری فردی به شدت تحت تأثیر هویت فردی است و عواملی مانند انگیزه، طراحی شغل، محیط کار و شخصیت فرد بر آن تأثیر می گذارد.

 بهره وری سازمانی توسط کارایی و اثربخشی فرآیندها، فناوری و سرمایه انسانی آن تعیین می شود. بنابراین برای افزایش بهره وری، سازمان ها باید بر موارد زیر تمرکز کنند:

-       ایجاد یک محیط کاری انگیزشی و حمایتی

-       تعیین اهداف روشن و ارائه بازخورد

-       جذب، توسعه و حفظ استعدادهای برتر

-       استفاده از فناوری برای بهبود کارایی

جمع بندی

کار در درجه اول وسیله ای برای کسب درآمد است و منابع مالی لازم برای رفع نیازهای اساسی زندگی مانند غذا، سرپناه و پوشاک را فراهم می کند. اما کار بسیار فراتر از ضرورت اقتصادی است و اغلب به احساس هویت و ارزشمندی شخصی فرد گره می خورد. بسیاری از افراد احساس هدف و رضایت را از شغل خود می گیرند و کار خود را بازتابی از مهارت ها، استعدادها و علایق خود می دانند. این ارتباط بین کار و هویت شخصی می تواند به طور قابل توجهی بر رضایت کلی از زندگی تأثیر بگذارد. بنابراین کار معنا و مفهومی متشکل از ابعاد مادی و معنوی در هم تنیده دارد.

منابع

رفتار سازمانی رضائیان

رفتار سازمانی سیدجوادین

تئوری مدیریت سیدجوادین