معرفی درمان های نوین روانشناسی

روان شناسی طی دهه های اخیر تحت تأثیر تغییرات بسیاری قرار گرفته است. این تغییرات با ایجاد روش های نوین برای درمان و بهبود مسائل روان شناختی همراه بوده است. به عنوان مثال تجدید نظر در رویکردهای درمانی، بهبود فناوری های مورد استفاده و توسعه روش های نوین در ارتباط و تعامل با بیماران به بهبود و چندوجهی شدن روش های درمانی منجر شده است.

از طرفی، پژوهش های علمی و مطالعات بالینی بیشتری نیز در این حوزه انجام گرفته که باعث افزایش دانش و فهم ما درباره عملکرد روانی و روان شناختی انسان شده است. در نتیجه، دامنه روان شناسی و درمان های روان شناختی به شکل قابل توجهی گسترده تر شده و روش های نوین برای مداخله معرفی گشته اند. ناگفته نماند که این تغییرات اغلب وجهی فرهنگی و اجتماعی دارند.

درمان های سازه نگر؛ رویکرد نوین درمان روانشناختی

درمان سازه نگر یک رویکرد نوین در روان شناسی و درمان های روان شناختی است که تمرکز خود را بر ساختارها و پیکربندی های شناختی افراد می گذارد. این رویکرد بر این اعتقاد استوار است که باورها، انتظارات و ادراکات افراد درباره جهان و خودشان بر تجربیات و احساسات آنها تأثیر مهمی می گذارد.

در درمان سازه نگر، درمانگر با بیمار به نحوی همکاری می کند که ساختارهای شناختی را شناسایی کرده و در صورت نیاز، آن ها را تغییر دهد. این روش به منظور کمک به افراد در تغییر الگوهای فکری منفی یا محدودکننده و ایجاد الگوهای جدید و مثبت استفاده می شود. درمان سازه نگر به منظور ایجاد تغییرات عمیق و دائمی در زندگی افراد، به توانایی مراجع در تغییر و تحول باورها و الگوهای شناختی خود تکیه می کند. در ادامه، به برخی از مشهورترین تکنیک های درمان سازه نگر روانشناسی اشاره می کنیم:

تحلیل مفهومی

این تکنیک برای شناسایی و تحلیل ساختارهای شناختی و باورهای ناکارآمد استفاده می شود. در این تکنیک، با بررسی مفاهیم و باورهای مرتبط با مسئله، ارتباط آنها با تجربه ها و احساسات فرد بررسی می شود. در تحلیل مفهومی، درمانگر با مراجع در مورد مفاهیم و باورهای مرتبط با مسئله ای که مورد توجه قرار دارد، بحث و گفتگو می کند. هدف از این گفتگو، شناسایی الگوهای فکری منفی، انتظارات ناصحیح و باورهای محدودکننده است که ممکن است باعث مشکلات روانی و رفتاری شود.

 روانشناسی بالینی مدرسان شریف

تغییر نگرش

در این تکنیک، تلاش می شود تا نگرش و تفسیر فرد نسبت به مسئله ای که با آن مواجه است، تغییر کند. با تغییر نگرش، فرد ممکن است به جوانب مثبت تر و سازنده تری از مسئله نگاه کند. به عنوان مثال فردی که با اضطراب اجتماعی مواجه است، ممکن است باورهای منفی درباره خودش و نگرش ناامیدانه نسبت به روابط اجتماعی داشته باشد.

 بنابراین فرد می تواند به جای تصور به خودش به عنوان یک فرد ناموفق و ناکارآمد، به خویش را به عنوان یک فرد با توانایی ها و استعدادهای منحصربه فرد بنگرد و با اعتماد به نفس وارد جامعه شود.

کار با باورها

این تکنیک برای شناسایی و تغییر باورهای ناکارآمد استفاده می شود. درمانگر و مراجع در این درمان نوین روانشناسی با به بررسی باورهای منفی، می پردازند و سعی می کنند تا باورهای درست یا سازنده را جایگزین کند. این باورها اغلب به صورت ناخودآگاه در ذهن فرد ریشه دارند و تأثیر بسیار زیادی بر رفتار و احساسات می گذارند.

در این شیوه فرد می تواند با تجربه کردن واقعیت های جدید، مثل تجربه موفقیت های کوچک، احساس توانایی ها و مشاهده استعدادهای خویش، باورهای ناکارآمد خود را مورد سوال قرار داده و سپس تغییر دهد.

عملگرایی رفتاری

این تکنیک شامل انجام تمرین های عملی و تجربی است که به فرد کمک می کند الگوهای رفتاری ناکارآمد را شناسایی کرده و تغییر دهند. این تمرین ها می توانند شامل تمرینات مهارت های ارتباطی، تغییر رفتارهای ناخواسته، و ایجاد رفتارهای جدید و مثبت باشند.

یکی از شناخته ترین تمرین های عملی، تقویت مهارت های ارتباطی یا مهارت های زندگی است. در این تمرینات، فرد یاد می گیرد بهترین روش را برای بیان نیازها، خواسته ها، و حس های خود را در روابط با دیگران پیدا کند. همچنین فرد تمرین می کند تا الگوهای خود را در مواجهه با تنش ها، نگرانی ها، یا رفتارهای ناکارآمد دیگر تغییر دهد.

همچنین، تمرینات عملی می توانند شامل ایجاد رفتارهای جدید باشند. در این تمرینات، فرد تمرین می کند تا عادت های مفیدی را در زندگی روزمره خود پیاده کند. به عنوان مثال، ایجاد عادت ورزش منظم، بهبود روش های مدیریت استرس، کتاب خواندن، تعامل مثبت با افراد محیط اطراف و غیره فرد را در راستای تغییر و بهبود رفتار قرار می دهند.

تکنیک های مدیتیشن و آرامش

تکنیک های مدیتیشن و آرامش جسم و روح می توانند در کاهش استرس و اضطراب به شدت موثر باشند. این تکنیک ها به فرد کمک می کنند تا با احساسات و واکنش های خود رو در رو شود و به مشاهده و گذر از آنها، آرامش را در زندگی روزمره تجربه کند.

یکی از تکنیک های مفید برای مدیتیشن، تنفس عمیق است. در این تکنیک، فرد به طور آگاهانه به صورت شکمی نفس عمیق می کشد و آن را به طور کامل و آهسته خارج می کند. تنفس عمیق می تواند فشار خون را کاهش داده، سیستم عصبی را به حالت آرامش برگردانده و تمرکز را بهبود بخشد.

در مدیتیشن، فرد به طور آگاهانه تمرکز خود را به تجربه حال حاضر و لحظه ای که در آن قرار دارد معطوف می کند. این تمرین می تواند باعث افزایش آگاهی، کاهش تنش، استرس و اضطراب، و افزایش روحیه و بهبود خلق و خو شود.

درمان های یکپارچه نگر؛ شیوه جدید درمان روانشناختی

درمان یکپارچه نگر رویکردی است که از ترکیب چندین روش درمانی مختلف برای بهبود و درمان بیماری یا اختلال استفاده می کند. مزیت اصلی این درمان نوین روانشناسی این است که درمانگران می توانند با توجه به نیازهای خاص هر بیمار، ترکیبی از روش های مختلف را انتخاب کنند.

درمان های یکپارچه نگر عموماً در شرایطی که یک روش درمانی خاص برای همه بیماران مناسب نیست، استفاده می شوند و معمولاً در مواردی که بیماری یا اختلال به صورت همزمان با عوارض و نشانه های متعدد و متنوع همراه است، مفید هستند. این روش می تواند در درمان اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، اضطراب اجتماعی و اختلالات همراه با مصرف مواد مخدر و الکل مؤثر باشد.

استفاده از درمان های یکپارچه نگر نیازمند تخصص و تجربه درمانگر است. درمانگر باید توانایی ترکیب و انطباق روش های مختلف را داشته باشد و بتواند به صورت شخصی سازی شده، درمانی مناسب برای هر فرد را ارائه دهد. این روش می تواند بهبود بیشتری در نتایج درمانی و کیفیت زندگی بیماران به دنبال داشته باشد.

درمان های حساس به جنسیت

درمان های حساس به جنسیت یکی از درمان های نوین روانشناسی هستند که تمرکز ویژه ای بر مسائل مرتبط با جنسیت دارند و به دنبال ایجاد محیطی متناسب برای افراد از هر جنسیتی با هدف احساس راحتی، پذیرش و پشتیبانی اند. این رویکرد درمانی بر فهم عمیق تر از جنسیت به عنوان یک طیف گسترده از هویت ها، بیان جنسیتی و تأثیر آن بر زندگی افراد تأکید دارد.

درمان های حساس به جنسیت معمولاً برای افرادی که با مسائل مرتبط با جنسیت درگیر هستند یا پرسش هایی درباره هویت جنسیتی خود دارند، مفید و کارآمد هستند. درمان های حساس به جنسیت همچنین طیف گسترده ای از شیوه های درمان شامل  شامل مشاوره روان شناختی، پشتیبانی جنسیتی، هورمون درمانی و در برخی موارد، جراحی تغییرجنسیت را پشتیبانی می کنند.

ایجاد فضای امن و پذیرش برای افراد با هویت جنسیتی متفاوت، ارائه پشتیبانی روانی و اطلاعات به فرد برای درک بهتر هویت جنسیتی خود، پیشروی در تطابق جنسیتی فرد با هویت جنسیتی مطلوب، بهبود رضایت و کیفیت زندگی فرد آسیب دیده از آزارجنسی، از جمله اهداف مهم این شیوه درمان هستند.

نکته مهم این است که درمان های حساس به جنسیت نیازمند تیم های چندتخصصی هستند که شامل متخصصین روان شناسی، پزشکان، روان پزشکان و جراحان می شوند. این تیم ها، با همکاری و هماهنگی صحیح بین اعضا، به ارائه درمان جامع و سازگار با نیازهای فرد می پردازند.

درمان های چندفرهنگی

در این شیوه نوین درمان روانشناسی، درمانگران در تلاش هستند تا با تأکید بر تنوع فرهنگی، نژادی و قومیتی، یک رویکرد جامع در ارائه خدمات درمانی ایجاد کنند. این نوع درمان ها به تفاوت های فرهنگی و اجتماعی در فرآیند درمان توجه می کنند و سعی دارند تجربه های افراد از فرهنگ های مختلف را درک کنند و به آنها پاسخ دهند.

درمان های چندفرهنگی معتقدند که فرهنگ و هویت فرهنگی فرد، نقش مهمی از هویت و سلامت روانی او را برعهده دارند. این درمان ها تأکید دارند که تمامی افراد، با توجه به تفاوت های فرهنگی خود، به درک و تعامل معنی دار با محیط اطراف نیاز دارند. درمانگران چندفرهنگی بر آنند تا با حساسیت بیشتری به تفاوت های فرهنگی و نژادی، به نیازها و تجربیات بیماران پاسخ دهند و به همین دلیل، درمان را به صورت خاص و منطبق بر فرهنگ و زبان بیمار ارائه می دهند.

سایر روش های نوین روانشناختی

علاوه بر روش هایی که معرفی شد، تکنیک ها و شیوه های درمان نوین روانشناسی دیگری وجود دارند که اگرچه تحقیقات متعددی پیرامون آنها انجام نگرفته اما تا حد زیادی اثربخشی خود را ثابت کرده اند. با توجه به نتیجه بخش بودن این شیوه های جدید، در ادامه برخی از آنها را معرفی می کنیم.

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی یا Mindfulness

 این روش بر توجه به لحظه حاضر و آگاهی از تجربیات فعلی تمرکز دارد. فرد در این روش سعی می کند بدون قضاوت و با آگاهی از احساسات، افکار و تجربیات خود را مشاهده کند. درمان مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند در کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و بهبود کیفیت زندگی موثر باشد. این شیوه همچنین در حوزه کوچینگ و توسعه فردی به شدت مورد استفاده است.

درمان پذیرش و تعهد یا ACT

 ACT بر پذیرش و آگاهی از احساسات و تجربیات تمرکز دارد و فرد را ترغیب می کند تا از تلاش برای تغییر احساسات منفی خود دست بکشد و به جای آن بر بهبود آن چیزی که در جریان است تمرکز کند. این روش نیز می تواند در کاهش اضطراب، افسردگی و افزایش رضایت از زندگی مؤثر باشد. این شیوه تاکنون در درمان سوگ و افسردگی بسیار موثر بوده است.

درمان مبتنی بر نقاط قوت

این روش بر توسعه و بهره برداری از نقاط قوت، قدرت ها و توانمندی های شخصی فرد تمرکز دارد. درمانگر در تلاش است به جای تمرکز بر مشکلات و نقاط ضعف، با شناخت و استفاده از نقاط قوت فرد او را به یک دیدگاه مثبت نگر هدایت کند. از این روش برای بهبود عزت نفس، بهبود طرحواره شکست و درمان تروما استفاده می شود.

روش های مبتنی بر بازی درمانی

 این روش به ویژه برای کودکان، درمان اختلال پس از صانحه و تروما استفاده می شود. در این شیوه درمانگر از طریق بازی و خلق فضایی امن و راحت محیطی را فراهم می کند که فرد تنش روانی خود را کاهش دهد. این روش به کودکان کمک می کند تا احساسات خود را بیان کنند، با مشکلات خود روبرو شوند و مهارت های ارتباطی و مدیریت احساسات خویش را تقویت کنند.

درمان مبتنی بر عشق و انسجام یاEFT

این شیوه بر بهبود روابط عاطفی و ایجاد ارتباط عمیق و امن بین افراد تمرکز دارد. این روش با توجه به نیازهای عاطفی و احساسی افراد، بهبود ارتباطات را از طریق تغییر الگوهای رفتاری و ارتباطی فراهم می کند. این روش به افرادی که در روابط عاطفی خود دچار مشکلاتی می شوند و از کودکی با والدین خود چالش هایی را پشت سر گذاشته اند توصیه می شود.

سخن پایانی

روش های درمان نوین روانشناسی اغلب مبتنی بر تفاوت های جنستی و فرهنگی، ذهن آگاهی، درمان های عملگرایانه، همراه با پذیرش و تعهد و متمرکز بر نقاط قوت مراجعان و مانند آن هستند. موضوعاتی که در روانشناسی کلاسیک غلب مورد غفلت قرار گرفته شده یا حداقل وزن آن دست کم گرفته شده بود در این شیوه ها به شدت مود توجه هستند.

این روش ها هدف اصلی خود را بر بهبود مستمر بیماران همراه با تکنیک های کاهش فشار روانی متمرکز کرده اند و به مراجعان کمک می کنند تا با احساسات خود به شیوه ای سالم تر برخورد کنند، الگوهای رفتاری ناسالم را تغییر دهند و در کمترین زمان ممکن با استفاده از یک سری تکنیک های ساده، از تجربه های زندگی به شکل مثبت تری بهره ببرند.

همچنین به درمانگران کمک می کنند تا بهترین راهکارها و فنون درمانی را بر اساس جنسیت، فرهنگ و زبان بیمار انتخاب کنند و درک عمیق تری از تجربه ها و اعتقادات بیماران پیدا کنند؛ زیرا اعتقادات، ارزش ها، نگرش ها و سیستم های اعتقادی هر فرد می تواند بر تشخیص، تفسیر و درمان مشکلات روانی او تأثیرگذار باشد.