موثرترین راهکارهای روانشناسی خانواده

روانشناسی خانواده مسائل مختلفی از جمله ازدواج، طلاق، فرزندپروری، ارتباطات خانوادگی، حل تعارضات و آسیب های خانوادگی را مورد توجه قرار می دهد و به حل مشکلات خانوادگی و افزایش سلامت روانی و جسمی افراد می پردازد.

در حال حاضر این حوزه راهکارهای مختلفی را مورد استفاده قرار می دهد که از سطح ساده تا پیچیده را شامل می شود. تنوع و ابهام این روش ها باعث می شود که افراد در خصوص ادامه روند خانواده درمانی خود دچار نگرانی شوند یا حتی نسبت به ادامه روند مشاوره خود دودل گردند.

از این رو در این مقاله موثرترین و پرکاربردترین تکنیک های مورد استفاده روانشناسان خانواده را معرفی می کنیم. بنابراین اگر شما نیز به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص هستید بهتر است با ادامه این مطلب همراه ما باشید.

بهبود کارکرد خانواده با علم روانشناسی

به طور کلی خانواده ها از نظر ساختار، فرهنگ، و ارزش ها بسیار متنوع هستند. بنابراین، روانشناسان خانواده باید از طیف گسترده ای از تکنیک ها استفاده کنند تا بتوانند نیازهای مراجعات خود را برآورده کنند. از سوی دیگر مشکلات خانوادگی نیز بسیار متنوع هستند. به طور مثال برخی از این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات زناشویی
• چالش های فرزندپروری
• مسائل در ارتباطات
• مشکلات در حل تعارضات
• مشکلات مدیریت استرس و سازگاری
• چالش های ناشی از آسیب خانوادگی و...

به همین دلایل است که روانشناسان با استفاده از راهکارهای مختلف به دنبال بهبود مهارت های ارتباطی در افراد، کاهش ناسازگاری و تعارض و بهبود مهارت های همسرداری و فرزندپروری هستند.

چه کسانی به روانشناس خانواده نیاز دارند؟

بسیاری از افراد در مواجه با مشکلات شخصی و خانوادگی به شدت مضطرب و سردرگم می شوند. از این رو ممکن است نسبت به این مسئله آگاه نباشند که بهتر است برای رفع مسائل خود به یک مشاور متخصص و آگاه مراجعه کنند. به طور کلی روانشناسی خانواده بر مسائل متعددی تمرکز دارد که از میان آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

چالش در روابط خانوادگی

 روانشناسی خانواده در ایجاد و حفظ روابط سالم و موثر بین اعضای خانواده بسیار موثر است. اگر به هر دلیلی در روابط خانوادگی خود دچار مشکلاتی هستید که از رفع آنها عاجز شده اید توضیه می شود که به روانشناس خانواده مراجعه کنید.

 درمانگران این حوزه، بر چالش های ارتباطی میان والدین و فرزندان، مشکلات بین فرزندان و روابط ناسازگار بین همسران تمرکز دارند و به کشف الگوهای رفتاری و ارتباطی درون خانواده به دنبال رفع این مسائل هستند.

وجود تفاوت ها و تعارضات

 این حوزه به بررسی تفاوت ها و تضادهایی که ممکن است بین اعضای خانواده وجود داشته باشد، می پردازد. این تضادها می توانند مربوط به افتراق سنی، ارزش ها، نیازها و نظرات متفاوت باشند. روانشناسی خانواده با هماهنگ سازی این تفاوت ها و حل تضادها به افزایش همبستگی خانوادگی کمک می کند.

وجود مشکلات روانی در اعضا

 مشکلات روانی فردی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال رفتاری، اعتیاد و غیره، ممکن است به دلیل مشکلات خانوادگی ایجاد شده باشند یا برعکس بر روابط داخل خانواده تأثیر بگذارند. روانشناسی خانواده به تشخیص و درمان این مشکلات می پردازد و با نگاهی گسترده تر مسائل فردی را تحلیل می کند.

بروز تغییرات ناگهانی در خانواده

 تغییراتی مانند ازدواج، جدایی، تغییر شغلی، تحصیل فرزندان، از دست دادن نزدیکان و غیره می تواند توسط روانشناسان خانواده مورد بررسی قرار بگیرد. در واقع این رشته می تواند ابزارهای لازم برای مدیریت و تطابق با این تغییرات را در اختیار خانواده ها قرار دهد.

خشونت خانوادگی

این رشته به طور خاص به مطالعه خشونت درون خانوادگی و تأثیر آن بر اعضای خانواده، خصوصاً کودکان، می پردازد. تشخیص و درمان خشونت خانوادگی و راهبردهای پیشگیری از آن یکی از حوزه های اصلی مباحث مورد پژوهش در این رشته است. از این رو اگر در عرصه خانوادگی خود با خشونت مواجه هستید بهتر است در قدم اول با مشاور خانواده صحبت کنید.

میزان اثربخشی روانشناسی خانواده

روانشناسی خانواده تأثیر قابل توجهی در بهبود چالش های خانوادگی دارد و مشکلات روانشناختی و پیچیدگی های درون خانواده را بررسی می کند. نمی توان انکار کرد که تأثیر روانشناسان این حوزه بر تحول خانواده ها مثبت بوده است.

روانشناسان این رشته با استفاده از تکنیک های مشاوره خانواده، ایجاد پیوندهای بین فردی عمیق تر در خانواده، شناسایی آسیب پذیری ها و کاستی های خانوادگی، راهکارهایی برای کاهش تنش و افزایش هماهنگی ارائه می کنند.

 با این وجود، همانطور که در هر رشته دیگری نیز مشاهده، نتایج و اثرات این حوزه نیز می تواند بسیار متنوع باشد و اثربخشی آن تا حد زیادی بستگی به موقعیت و شرایط خانواده دارد. البته شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز به صورت گسترده بر این حوزه اثر می گذارد.

خرید کتاب روانشناسی عمومی مدرسان شریف

متداول ترین راهکارهای خانواده درمانی

موثرترین راهکارهای مورد استفاده در روانشناسی خانواده، اغلب بر تقویت مهارت های ارتباطی و رفع چالش های زمینه ای تمرکز دارند. در ادامه مهمترین روش های خانواده درمانی را که به طور متداول استفاده می شوند معرفی کرده ایم.

تکنیک های ارتباطی

این روش به خانواده ها کمک می کنند تا به طور موثرتری با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. برخی از عناصر مهم تقویت مهارت های ارتباطی به شرح زیر است:

• گوش دادن فعال
• نمایش محبت و احترام
• درک متقابل
• همدلی
• بیان احساسات به روشی سازنده و...

روش های حل تعارض

 کاربرد روش های حل تعارض به خانواده ها کمک می کند تا درگیری های خود را به روشی سازنده حل کنند. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:

• شناسایی ریشه های تعارض
• توجه به نیازهای طرف مقابل
• حذف عوامل اضافی
• تعیین حد و حدود و مرزکشی
• احترام به عقاید
• یافتن راه حلی که برای همه رضایت بخش باشد

فرزندپروری سالم

 تقویت مهارت های فرزندپروری به خانواده ها کمک می کنند تا فرزندان خود را به روشی سازنده تربیت کنند. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:

• درک احساسات فرزندان
• نشان دادن توجه و محبت درخور
• در دسترس بودن برای فرزندان
• اختصاص وقت با کیفیت برای فرزندان
• تقویت پیوند عاطفی با فرزندان
• جلوگیری از وابستگی بیمارگونه
• تعیین قوانین و انتظارات روشن
• ارائه پاداش و تنبیه به روشی سازنده

تکنیک های مدیریت فشار و استرس

 این راهکارها به خانواده ها کمک می کنند تا با استرس زندگی کنار بیایند و به ویژه در شرایط تنش زا کنترل شرایط را در دست داشته باشند. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:

• شناسایی عوامل استرس زا
• بررسی ابعاد مسئله
• ایجاد روش هایی برای کاهش استرس
• رفع مشکلات حاشیه ای
• اولویت بندی مسائل
• حمایت از یکدیگر در هنگام استرس

نشان دادن وظایف و انتظارات

در برخی مواقع، به دلایلی در نتظارات و وظایف اعضای مختلف خانواده ابهاماتی به وجود می آید. گاهی اوقات نیز افراد به درستی نمی دانند که پس از تغییرات خانواده مانند تولد فرزند جدید یا جدایی، باید دقیقاً چه کار کنند؟ روانشناسی خانواده در این مواقع کمک می کند تا اعضا نقش ها و انتظارات خود را در خانواده مشخص کنند.

زوج درمانی

زوج درمانی چه در مراحل پیش از ازدواج و چه در مراحل بعدی زندگی، به خانواده ها کمک می کند تا افکار و رفتارهای خود را که باعث ایجاد مشکل می شوند، شناسایی کرده و تغییر دهند. در این روند زن و شوهر یاد می گیرند روابط و الگوهای ارتباطی خود را درک کنند و اشتباهات خود را تصحیح کنند.

درمان گروهی

درمان گروهی یک روش درمانی است که در آن تمام اعضای خانواده در جلسات درمانی شرکت می کنند. این تکنیک می تواند به خانواده ها کمک کند تا روابط خود را بهبود بخشند و مشکلاتشان را به صورت جمعی حل کنند. در واقع همه افراد در این جلسات نقش موثر دارند و به همکاری یگدیگر از پس چالش ها بر می آیند.

درمان یک به یک

زمانی که اعضای گروه به درجه ای از فشار و تنش رسیده اند که نمی توانند به صورت گروهی مسائل خود را حل کنند، مشاور خانواده به صورت یک به یک با اعضا صحبت می کند. این روش درمانی می تواند به آنها کمک کند تا مسائل شخصی خود را حل کنند و با چالش های زندگی کنار بیایند و در نهایت برای درمان خانوادگی آماده شوند.

نتیجه گیری

خانواده نقش مهمی در رشد و تکامل افراد دارد. به طور کلی روابط خانوادگی می تواند تأثیر مثبت یا منفی بر سلامت روانی و جسمی افراد داشته باشد. از این رو روانشناسی خانواده به دنبال به بهبود روابط خانوادگی و حل مشکلات است. در مقاله ای که خواندید در خصوص موثرترین روش های مورد استفاده در این رشته صحبت کردیم.

به طور کلی، می توان گفت روانشناسان خانواده از رویکردهای سیستمیک، روان درمانی و رویکردهای ترکیبی استفاده می کند تا به رفع مسائل روانشناسی درون خانواده پرداخته و راهکارهای مناسبی ارائه دهد. در نهایت این رشته با تأکید بر اهمیت تأثیر متقابل اعضای خانواده و تأثیر آنها بر رفاه روانی همه اعضا، به تقویت همبستگی و ایجاد تعادل در خانواده کمک می کند.